Recent Pages: 1, 2, 3, 4, 5, 5a, 6, 7, 7a, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16,
17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27,
Hoa Mẫu đơn
Hoa Mẫu đơn có nguồn gốc ở châu Á, miền nam châu Âu và miền tây Bắc Mỹ, là một trong những cây hoa được con người biết đến từ rất sớm, cách đây đã gần 4000 năm.
Mẫu đơn là loài hoa đẹp lộng lẫy và sang trọng, với màu sắc nổi bật từ đỏ tới hồng, trắng, vàng, cho đến các màu nhẹ nhàng như vàng nhạt, hồng nhạt, cam nhạt… . Bông hoa to ngay cả lúc mới là nụ tròn trịa xinh xinh và càng to hơn khi đã nở, với nhiều cánh hoa đan xen lẫn nhau tạo nên vẻ đẹp rất trang nhã, thanh tao của loài hoa này. Màu sắc hoa vô cùng nữ tính và hương hoa nhẹ nhàng, hoa nở vào cuối mùa xuân hay đầu mùa hè.
Mẫu đơn có hoa to lớn trông mạnh mẽ nhưng cành nhánh lại rất yếu. Chỉ sau cơn mưa lớn bước ra vườn sẽ thấy những cành mẫu đơn nằm rạp xuống đất, hoa lá tơi tả, nhưng hoa Mẫu đơn vẫn nở đẹp huy hoàng trong nắng, vẫn được yêu thích và ngưỡng mộ. Đặc biệt, hoa này còn là vị thuốc có công dụng tốt trong trị liệu nhiều thứ bệnh thông qua một số phương thuốc dân gian khá hiệu quả.
Hiện nay Mẫu đơn nở khắp nơi trên thế giới, không chỉ riêng ở Trung quốc, loài hoa dễ được nhiều người yêu chuộng đã trở thành biểu tượng một vài nơi. Đặc biệt vùng Bayern từ lâu Mẫu đơn được trồng khắp nơi, như đã hội nhập với cảnh làng quê Bayern. Vào tháng 6 nếu bạn có dịp qua các vùng quê Bayern bạn sẽ thấy Mẫu đơn chọn Bayern làm chốn quê nhà, với tên Bauernpfingstrose (tạm dịch : Dã mẫu đơn ).
Đức Mẹ gần gũi mọi người và bao dung như hoa Mẫu đơn diễn tả tình thương người mẹ.
Hoa mẫu đơn là một trong số các hoa đã được sử dụng lâu nhất trong các bức họa, hoa văn trang trí, các vật dụng thủ công mỹ nghệ… xưa và nay.
Tại Nhật Bản, Paeonia lactiflora đã từng được gọi là ebisugusuri (“y học Cổ Truyền”). Mẫu đơn là bông hoa của Tháng Sáu ở Nhật Bản. Và ở Nhật Bản, Mẫu Đơn tượng trưng cho cuộc hôn nhân hạnh phúc với nhiều con cháu.
Mẫu đơn còn được gọi là Hoa Hồng không có gai ( Rose ohne Dornen). Theo tích kể, Đức mẹ Maria khi nghe tin Chúa bị đóng đinh, bà đã khóc và hàng nghìn giọt nước mắt rơi trên một bụi hoa hồng. Kỳ diệu thay vào khoảng lễ Ngũ tuần từ bụi hoa hồng này nở những hoa thật to lớn, đẹp đẽ và không có gai …Từ đó ta có hoa Mẫu đơn.
Ngày nay, Mẫu đơn là biểu tượng của những gì xuất phát từ trái tim, từ tình yêu như trái tim đầy nhân ái của Đức mẹ là gốc rễ phát triển sự thịnh vượng và phồn vinh .
Từ Trung Hoa và Nhật Bản, hoa Mẫu đơn chu du sang tận đỉnh núi Olympus, tìm cho mình một cái tên.
Tên tiếng Việt : Hoa Mẫu Đơn
Tên Hồng Kông : Sho-Yo (hay Shao-Yao)
Tên tiếng Anh : Peony
Tên tiếng Pháp : Pivoine officinale
Tên Latin : Paeonia officinalis
Tên khoa học : Paeonia lactiflora
Họ : Paeoniaceae
Tên của Mẫu đơn ở Đức là : Pfingstrose hay Päonien.
Mẫu đơn được nhập vào Anh quốc năm 1794, và nước Pháp vào năm 1803..
Theo một truyền thuyết cho rằng:
Peony được đặt tên theo Paeon, một thầy thuốc học trò của Thần Y Asclepius trong thần thoại Hy Lạp. Ông được nữ thần Leto (mẹ của thần Mặt Trời Apollo) mách bảo cách lấy được chiếc rễ thần kỳ mọc trên đỉnh Olympus mà nó có thể xoa dịu được cơn đau của người phụ nữ khi sanh nở. Asclepius trở nên ghen tức với Paeon. Để cứu Paeon thoát chết vì sự phẫn nộ của Asclepius, thần Zeus đã biến ông thành một bông hoa Mẫu đơn.
Hoa mẫu đơn
Mẫu đơn nở cạnh nhà thờ
Đôi ta trinh tiết đợi chờ lấy nhau.
Em ạ, quê ta tháp giáo đường
Sáng chiều vẫn vọng những hồi chuông
Ai đi xem lễ tôi đi với
Gió dạo lời kinh toả vấn vương
Con gái nhà Chung xinh đẹp lạ
Đẹp hơn con gái phố phường bên
Ngày ngày hai buổi xưa đi học
Mượn lối vườn hoa để gặp em
Tôi nhớ từng viên đá lát thềm
Từng hàng ngói nhỏ mái nhà êm
Cây doi đứng cạnh hòn non bộ
Toả mát đường đi gạch lát men
Ôi vật vô tri cũng có hồn
Những ngày nắng mới những hoàng hôn
Tình yêu sau trước đều như vậy
Những thoáng vui xen những nét buồn
Chủ Nhật tự nhiên thành buổi hẹn
Gió bay tà áo trắng như thơ
Mẫu đơn nở giữa hai lời nguyện
Phảng phất còn thơm đến bây giờ
Đêm Giáng Sinh này em ở đâu
Nghe chuông có nhớ thuở ban đầu
Ước chi sống lại thời xưa nhỉ
Để trẻ ra và để hẹn nhau
Sẽ là thiếu sót nếu không kể đến những khả năng kỳ diệu lạ thường của cây hoa mà người ta đã lưu truyền trong dân gian. Đông y cho rằng hoa Mẫu đơn có tính bình, vị đắng, đi vào kinh là tâm, can và thận. Dược tính của Mẫu đơn chủ yếu ở vỏ rễ và hạt. Vỏ rễ có tính kháng sinh, giúp giảm đau, trị bỏng, làm giảm huyết áp, đêm sốt, chữa bệnh vàng da, dị ứng, nhọt độc sưng…Hoa có công dụng điều kinh hoạt huyết, khư ứ hành trệ, thường được dùng chữa cho phụ nữ, kể cả trường hợp bị trật tay chân, tổn thương, đau ở vùng lưng và eo. Vỏ rễ cây hoa mẫu đơn được dùng làm vị thuốc có tên gọi là đan bì hay mẫu đơn bì. Hạt hoa từng được xem như một loại gia vị thông dụng.
Mẫu đơn bì là vỏ rễ của cây hoa mẫu đơn (Paeonia suffruticosa Andr,) họ Hoàng liên (Ranunculaceae) phơi khô, vị hơi đắng và se. Mùi thơm đặc biệt. Thu hoạch vào mùa thu, đào lấy rễ, loại bỏ rễ nhỏ và đất, bóc lấy vỏ rễ, rửa sạch nhanh, ủ mềm, thái đoạn, phơi khô. Bảo quản trong bao bì kín, để nơi khô, mát, tránh nóng để giữ hương vị.
Dưới đây là một số phương thuốc hữu hiệu đã được ứng dụng nhiều trong trị liệu:
– Chữa thống kinh ở nữ (đau bụng khi hành kinh), đau đầu, có thể dùng 10 g hoa mẫu đơn đem sắc lấy nước uống (có thể cho vào một ít đường cát trắng để dễ uống). Hay lấy 10 g hoa mẫu đơn, 10 g hoa bạch biển đậu đem sắc lấy nước uống thay cho nước trà trong ngày.
-Khi đến kỳ kinh mà không có kinh, tay chân lạnh, kèm đau vùng eo và bụng hoặc bị chứng xích bạch đới (khí hư ở phụ nữ), có thể dùng 10g hoa mẫu đơn, 10 g hoa quế đem nấu lấy nước uống thay cho trà để cải thiện bệnh. Có thể cho vào ít đường để dễ uống.
– Nếu Nam giới bị tình trạng hạ bộ nổi mụn nhọt, có thể dùng bột nghiền từ vỏ thân cây hoa mẫu đơn, một ngày dùng 3 lần, mỗi lần 4 g chiêu với nước sôi để nguội.
Khoảng năm 77 sau Công Nguyên, trong cuốn sách Pliny”s Natural History đã mô tả chi tiết về cây hoa và 20 bệnh chữa bằng những bộ phận của nó. Không lâu sau đó, Dioscoride cũng đã viết một luận án về những cây thảo dược, trong đó có Peony. Vì là một cây thuốc quan trọng, dược liệu Mẫu đơn được sản xuất với lượng lớn hằng năm nhằm đáp ứng nhu cầu ở Hồng Kông và thế giới.
Hoa mẫu đơn – Peony còn là biểu tượng hoa lần thứ tư của tiểu bang Indiana – Hoa Kỳ từ ngày 13/3/1957. Thật vậy, quốc hoa đầu tiên được chọn là Cẩm Chướng (15/3/1913), rồi đến Tulip – Uất kim hương (1/3/1923), Cúc Zinnia (chưa đầy 10 năm sau đó) và sự đổi ngôi cuối cùng mới dành cho Mẫu đơn – Peony.
Với vẻ đẹp của Hoa Mẫu Đơn, hoa Mẫu Đơn được mệnh danh là bà chúa của các loài hoa. Và vẻ đẹp sang trọng, quý phái, người đời ví đây là biểu tượng của phú quý, vì thế trong các dịp khai trương, sinh nhật, người ta hay tặng nhau tượng, tranh mẫu đơn hoặc hoa Mẫu Đơn để chúc nhau ngày càng phú quý, giàu sang, may mắn và vui tươi.
Tích Truyện Xa Xưa Về Hoa Mẫu Đơn
Ngày xưa… ở một làng miền núi có một bà mẹ. Bà mẹ sinh được mười người con trai. Làng của mẹ bị giặc chiếm đóng. Người cha của mười anh con trai bị giặc giết ngay từ ngày đầu tiên, khi chúng tiến vào làng. Mười người con trai của bà vào đội quân chống giặc ở trong núi. Người con trai cả là chủ tướng của đội quân. Đội quân nay đã làm cho bọn giặc thất điên bát đảo. Đã nhiều lần giặc mở những trận càn quét mà không sao tiêu diệt được đội quân của cái làng bé nhỏ ấy.
Tên tướng giặc sai quân bắt bà mẹ đến, hắn bảo:
– Này mụ già, mụ hãy khuyên các con mụ trở về. Ta sẽ cho con mụ làm tướng. Bằng không, ta sẽ giết mụ.
Bà mẹ nhìn thẳng vào mắt tên tướng giặc, nói lớn:
– Hỡi quân độc ác! Hẳn nhà ngươi cũng có một bà mẹ. Mẹ ngươi chắc không bao giờ dạy người phản bội lại quê hương. Là một người chân chính, ta cũng không thể dạy các con ta phản bội lại quê nhà.
Bọn giặc trói mẹ trên một ngọn đồi rồi cho quân mai phục hòng bắt được những người con của mẹ đến cứu. Chúng bảo bà mẹ hãy đứng dậy mà gọi con, chúng sẽ tha. Tiếng người mẹ:
– Hỡi các con của mẹ! Hỡi những người con của quê hương. Ta nhân danh người mẹ, ra lệnh cho các con không được vì ta mà phản bội quê hương.
Mệnh lệnh của người mẹ là mệnh lệnh trái tim, mệnh lệnh của tình yêu vĩ đại. Mệnh lệnh đó lan khắp núi rừng. Bọn giặc run sợ. Những người con của mẹ thì thêm sức mạnh chiến đấu. Giặc bịt miệng bà mẹ. Chúng đổ nhựa thông và nhựa trám lên đầu bà và châm lửa đốt. Ngọn lửa cháy sáng cả một vùng…
Khi bọn giặc đi rồi, dân làng lên đồi tìm chỗ bà mẹ bị hành hình, người ta thấy trái tim của người mẹ vẫn nguyên vẹn và nóng bỏng. Dân làng chôn mẹ ngay trên đỉnh đồi. Đêm đêm, từ ngôi mộ, trái tim mẹ vẫn phát sáng cả một vùng trời.
Mùa xuân đến. Từ ngôi mộ, trái tim ấy mọc lên một cái cây. Cây ra hoa. Bông hoa đỏ chót hình ngọn lửa bốc lên từ trái tim người mẹ. Và cũng từ ngày ấy có một loại hoa mang tên Mẫu Đơn. Loài hoa này tượng trưng cho người mẹ đã chiến đấu bằng cả trái tim…
Sự tích hoa mẫu đơn
Trong các loài hoa, mẫu đơn đứng đầu, thược dược đứng thứ hai. Mẫu đơn được tôn xưng là “hoa vương”, thược dược được coi là “hoa tướng”. Danh y Lý Thời Trần của Trung Quốc cũng đánh giá như vậy khi nói về tác dụng chữa bệnh của hai loài hoa này.
Tuy chỉ là “hoa tướng” nhưng thược dược lại thành danh sớm hơn mẫu đơn. Tương truyền từ 3.000 năm trước, vào thời Tam Đại, thược dược đã được trồng để thưởng ngoạn ở rất nhiều nơi trong khi người ta còn chưa biết đến hoa mẫu đơn. Khi mới phát hiện ra mẫu đơn, người ta tưởng đó chỉ là một loài thược dược, nên đã gọi nó là “mộc thược dược”. Hai hoa này nhìn thoáng qua rất giống nhau nên người xưa thường gọi là hai chị em.
Về sau, người ta phát hiện mẫu đơn và thược dược tuy cùng họ nhưng là hai cây khác nhau. Thược dược là loài thân thảo, còn mẫu đơn là cây thân gỗ. Thược dược được xếp vào nhóm thuốc bổ huyết, sử dụng chủ yếu để bồi dưỡng cơ thể; còn mẫu đơn thuộc nhóm thanh nhiệt lương huyết, chủ yếu dùng khi cơ thể đã mắc bệnh.
Bạch thược dược (Paeonia Lactiflora) có hoa rất to, mọc ở ngọn thân, tựa như hoa mẫu đơn hay thược dược cảnh. Cánh hoa màu hồng nhạt hay trắng muốt, nhị vàng cam, rễ phình to thành củ. Củ này luộc chín phơi khô chính là vị thuốc bạch thược. Cây bạch thược này không phải là cây hoa thược dược (Dahlia variabilis Desf) vẫn được trồng nhiều trong dịp Tết.
Tương truyền, tác dụng chữa bệnh của bạch thược đã được danh y Hoa Đà phát hiện ra trong một tình huống rất ly kỳ. Để nhận biết và tránh nhầm lẫn các vị thuốc, ông đã trồng đủ thứ cây thuốc quanh nhà. Một hôm có người đem biếu ông cây hoa lạ, nói rằng có thể dùng chữa bệnh nhưng không rõ chữa được bệnh gì. Hoa Đà đem trồng ở góc sân bên cửa sổ.
Xuân tới, cây ra những bông hoa rất to, trắng muốt, thơm như hoa hồng. Ông thử hái hoa sắc uống nhưng không nhận thấy có gì khác lạ. Ông lại hái lá rồi hái cành đem thử cũng không phát hiện điều gì đặc biệt. Nghĩ rằng cây hoa này tuy đẹp nhưng không có tác dụng chữa bệnh nên mấy năm liền, Hoa Đà không để ý đến nó nữa.
Một đêm thu, Hoa Đà đang ngồi đọc sách, bỗng nghe thấy ngoài cửa sổ có tiếng con gái khóc thút thít. Nhìn ra, ông thấy dưới ánh trăng mờ, có một người con gái rất đẹp đang đứng đó khóc. Ông tự hỏi, không biết con gái nhà ai, chắc có nỗi oan ức nào đây. Ông khoác áo ra ngoài nhưng nhìn trước nhìn sau không thấy bóng người nào nữa, chỗ cô gái đứng khóc chỉ còn một cây thược dược.
Hoa Đà đi vào và tự nhủ: “Cho dù nhà ngươi có linh tính thì bây giờ cũng đang là mùa thu, hoa đã tàn, lá đã rụng, còn sử dụng được vào việc gì?”.
Nhưng ông vừa ngồi xuống tiếp tục đọc sách thì lại nghe tiếng khóc thút thít, nhìn ra vẫn là cô gái ban nãy. Hoa Đà bước ra, cô lại biến mất, vẫn chỉ có cây bạch thược. Sự việc cứ lặp đi lặp lại mấy lần khiến Hoa Đà vô cùng ngạc nhiên. Ông bèn đánh thức vợ đang ngủ say dậy kể lại chuyện.
Bà nói: “Tất cả các cây trong vườn đều được ông sử dụng làm thuốc cứu người, chỉ có cây bạch thược này bị bỏ quên, chắc là nó có nỗi oan ức”. Hoa Đà bảo: “Tôi từng thử tất cả các bộ phận của nó thấy chả có tác dụng, vậy còn oan ức nỗi gì?”.
Bà vợ nói: “Ông mới thử những thứ trên mặt đất, còn rễ của nó thì sao?”. Nhưng danh y gạt đi: “Hoa lá cành còn chẳng có gì đặc biệt, vậy thì còn thử rễ làm gì?”. Dứt lời, ông nằm xuống ngủ thiếp đi. Bà vợ suốt đêm không sao chợp mắt, nghĩ rằng chồng mình đã thay đổi, không còn lắng nghe ý kiến của người khác như trước kia nữa.
Vài hôm sau, bà vợ Hoa Đà bỗng nhiên bị đau bụng, băng huyết rất nhiều, uống đủ thứ thuốc không đỡ. Bà liền lén ra vườn đào rễ cây bạch thược đem sắc uống. Chỉ nửa ngày sau, bụng đã hết đau, máu cũng không còn chảy nữa. Nghe vợ kể lại, Hoa Đà rất cảm kích: “Cảm ơn bà đã thức tỉnh ta, nếu không thì ta đã để mai một cây thuốc quý”.
Sau sự kiện đó, ông thử nghiệm và nhận thấy ngoài tác dụng giảm đau, cầm máu, rễ bạch thược còn có tác dụng dưỡng huyết và chữa được nhiều bệnh phụ khoa. Cây hoa lạ này ban đầu có tên bạch thược, sau đó Hoa Đà thêm chữ “dược” thành bạch thược dược.
Cùng với thời gian, Đông y phát hiện thêm nhiều công dụng nữa của cây bạch thược. Nó trở thành thuốc bổ huyết thiết yếu, phổ tác dụng rộng và tần suất sử dụng rất cao.
Ngày nay Bạch thược dược (Paeonia Lactiflora), thường được gọi là hoa mẫu đơn (Paeonia Lactiflora) cho sự dễ dàng phân biệt với hoa thược dược.
June 25 – 2014
Photos: hannahlinhflower
Words: LSV tổng hợp từ Wiki & Internet
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
♦ Wiki: Chi Mẫu đơn Trung Quốc
♦ duoclieu.org
♦ Zing vn: Hoa Mẫu đơn tại thành phố Lạc Dương
♦ Green Garden
♦ Mother Earth News
Trở về đầu trang ( back to top)
Thánh Linh 